Windows 10 versie 1909 zou geen eenmalige oefening moeten zijn

De laatste update is meer een herkauwde versie dan een refresh.

Het is nooit eenvoudig om te bepalen wat Microsoft precies van plan is met Windows 10, omdat de plannen steeds veranderen. Maar de manier waarop updates in 2019 werden behandeld geeft een aardige indicatie van hoe het gaat verlopen vanaf 2020.

Windows 10 versie 1909 zou geen eenmalige oefening moeten zijn

De laatste update is meer een herkauwde versie dan een refresh.

De tweede upgrade dit jaar - ook de Windows 10 November 2019 Update genoemd - verscheen vorige maand met zo weinig nieuwe features dat Windows-veteranen hem veelal omschreven als servicepack, dat oude systeem met gebundelde updates bij een versie van Windows. De laatste echte servicepack stamt uit 2011, toen Windows 7 SP1 werd uitgegeven voor het OS dat over zes weken met pensioen gaat.

Hoewel Microsoft nooit duidelijk heeft uitgelegd waar het nieuwe model met één grote update per jaar en één kleine precies vandaan komt, wordt aangenomen dat het iets te maken heeft met de rampzalige uitrol van de najaarsupdate vorig jaar. De Windows 10 October 2018 Update (1809) werd vrijwel direct na de release weer ingetrokken vanwege een bug die dataverlies veroorzaakte. Om lucht in de planning aan te brengen, zo neemt men aan, sloeg Microsoft dit jaar een upgrade over en kwam er een update voor de upgrade.

Windows 10 1909 is een behoorlijk vreemde eend in de bijt geworden in het OS-as-a-Service model van Microsoft. Daarom is het geen wonder dat gebruikers vragen hebben. Computerworld had die ook en enkele hebben we al eerder gesteld in dit artikel. Wat zo verrassend is, is de radiostilte van Microsoft. Veel van die eerdere vragen zijn nog steeds onbeantwoord. Primair: is dit een eenmalige oefening of is het nieuwe model er eentje van upgrade in het voorjaar, update in het najaar?

Antwoorden nodig

Vooral zakelijke klanten hebben antwoorden nodig. Voor planningsdoeleinden hebben ze definitieve schema's en informatie nodig over de content van elke update en de impact daarvan. Bedrijven zitten niet te wachten op ad hoc-onderhoud dat steeds van het ene model naar het andere gaat. Toen we de vraag stelden aan Microsoft of het model van 1909 volgend jaar herhaald zou worden, antwoordde een woordvoerder het vaak gehoorde: "We hebben op dit moment geen informatie om te delen." Dat is een vreemde manier om klanten te informeren over het updatebeleid.

We hebben hier eerder gesteld dat het vrijwel zeker is dat Microsoft het nieuwe model gaat volgen van een grote en kleine update elk jaar. Waarom? Omdat het zowel een gemiste kans zou zijn om het Windows 10-tempo te verlagen naar daadwerkelijk een keer per jaar als dat het energieverspilling zou zijn om een heel nieuw upgrademodel uit te denken om die vervolgens in de prullenbak te gooien.

Maar voorspellen dat Microsoft een bepaalde beslissing gaat nemen, betekent natuurlijk niet dat Microsoft het ook daadwerkelijk gaat doen. Het bedrijf heeft met Windows wel vaker analisten en journalisten versteld doen laten staan met zijn grillige acties. Om die reden zijn we eens dieper gaan kijken naar de motivatie voor Microsoft om al dan niet dit model ook in 2020 te volgen. En onze conclusie is dat als het bedrijf het model van 1903 en 1909 eenmalig toepast, dat heel jammer zou zijn voor klanten.

Noodzaak voor een consequent ondersteuningsmodel

Consistentie is erg belangrijk in de zakelijke wereld en Microsoft weet dat. Hierom heeft de softwaremaker zich eerder vastgelegd aan een consequent, voorspelbaar upgrademodel in april 2017, nadat het eerste jaar van Windows 10 de mist inging met een eerste upgrade drie maanden na de release, waarna het bijna negen maande duurde voordat de tweede volgde.

Hoewel de Windows-fabrikant enige moeite heeft gehad om zich precies aan het eerder aangekondigde schema te houden, is een ding consequent geweest de afgelopen jaren en dat zijn de twee upgrades per jaar, rond april en rond oktober. De grootste uitzondering was de najaarsversie van 2018 die van de rails schoot en veel later verscheen dan de bedoeling was. Wellicht was dat een factor dat ook dit jaar de updates ook later kwamen dan normaal: 1903 verscheen in mei en 1909 in november.

Het onderhoudsmodel was dit jaar anders. De uitbreidingen aan 1903 hadden een 'enablement package' om ze in te schakelen en Microsoft zou voor 2020 kunnen zeggen "laat maar zitten" en weer op twee featurerijke onderdelen-updates kunnen overstappen. Als het bedrijf inderdaad teruggaat naar het model uit 2017-2018 vinden we dat een gemiste kans om te doen waar klanten al langer om vragen: een lager tempo, zonder het gezichtsverlies van het terugschalen omdat je alsnog twee updates hebt. En dat is nog los van het verlies van consistentie als je het model wéér verandert.

Ondersteuning oprekken

Een van de grootste voordelen van de servicepack-achtige update is de impliciete ondersteuningsuitbreiding. Nee, Microsoft heeft niet opnieuw aan de Windows 10-levenscylcus gezeten, maar omdat 1909 in essentie 1903 is (in de woorden van Microsoft: "met een gedeeld kern-OS met identieke set systeembestanden") betekent het dat ondersteuning van 1903 betekent dat je 1909 ondersteunt (net zoals het testen van 1903 betekent dat je 1909 test, waar we zo op terugkomen). Er zijn een paar nieuwe features toegevoegd aan 1909 maar ze zijn klein en voor zakelijke klanten uit te stellen.

Laten we even rekenen. Versie 1903 kwam op 21 mei j.l. uit en het ondersteuningseinde van de Enterprise en Education-edities van deze versie staat nu op 10 mei 2022. Dat is bijna 36 maanden, of 3 jaar, ongeveer een half jaar langer dan de standaardcyclus van 30 maanden voor de najaarsversie van Enterprise of Education.

Een zakelijke uitrolplanning zou er zo uit kunnen zien:

• Windows 10 1903 wordt gedurende enkele maanden getest en in pilot uitgerold.

• Op 26 september gaf Microsoft groen licht voor zakelijke uitrol van 1903 en dan begint het gefaseerde proces - laten we zeggen, drie maanden - waarin de onderdelen-update wordt uitgerold.

• De uitrol wordt afgerond ergens in december.

• In de zes weken tussen de release van 1909 en de afgeronde uitrol van 1903 test de organisatie de nieuwe features van 1909. Er is geen noodzaak om de rest te testen, aangezien de versie verder identiek is aan 1903 die reeds is getest.

Op dit punt aangekomen heeft Windows 10 1903 nog ongeveer 11 maanden aan ondersteuning over. (Het is een onderdelen-update uit het voorjaar en heeft om die reden slechts 18 maanden ondersteuning.) Maar met één aanpassing, kun je die 11 maanden behoorlijk oprekken:

• Na het eerste jaar schakelen de systeembeheerders de 'enablement package' in - die kun je zien als de schakelaar waarmee de nieuwe features in 1909 bovenop 1903 worden ingeschakeld.

• Als de organisatie de transitie van 1903 naar 1909 bijvoorbeeld tegen eind januari doet, zullen deze pc's nog 27 maanden ondersteuning ontvangen.

• De totale ondersteuningstijd van 1903/1909 komt daarmee op september 2019 tot mei 2022, oftewel 32 maanden.

Als een organisatie daarentegen afwacht tot het zakelijke groen licht voor een upgrade naar 1909 voor zakelijke omgevingen, kom je uit op een ondersteuningstermijn van maximaal 26 maanden.

De overeenkomsten tussen 1903 en 1909 geven bedrijven ook nieuwe flexibiliteit als het gaat om het draaien van de zakelijke versies. Zo zouden ze bijvoorbeeld 1903 kunnen testen, pilotdraaien en uitrollen net als eerdere versies en als de end-of-life volgend jaar december in zicht komt, kunnen ze de enablement package uitrollen om Windows 10 1909 in te schakelen en de ondersteuning zonder veel gedoe uitrekken tot mei 2022.

Als Microsoft nu zou besluiten om dit model van 1903 en 1909 los te laten, wordt daarmee ook nog eens de effectieve ondersteuningstermijn van Windows 10 voor zakelijke gebruikers, de belangrijkste klanten, ingekort. Dat zou jammer zijn.

Eerder en langer testen

Waar we het nog niet over hebben gehad is dat 1909 al meer dan een jaar werd getest voor hij officieel uitkwam. Windows 10 1903 - dus 1909 maar dan met net iets minder features - kwam in juli 2018 bij Insiders getest en bleef meer dan 10 maanden in bèta met een uiteindelijke release in mei 2019.

Sinds de release in mei is 1903 in het veld getest - met andere woorden, klanten gebruikten het OS in een productieomgeving - gedurende de vijf maanden die volgden. De meeste gebruikers die Windows 10 1903 draaiden tussen mei en november waren uiteraard thuisgebruikers die de Home-editie gebruikten of een onbekend aantal medewerkers bij MKB's die Windows 10 Pro gebruikten.

Hoeveel testers er precies waren is onduidelijk. Eind oktober gebruikte ongeveer 57 procent van alle Windows 10-gebruikers versie 1903, volgens AdDuplex, een marktvorser die data gebruikt van pc's met Windows-applicaties. Volgens Microsoft draaien inmiddels 900 miljoen apparaten Windows 10, wat dan ruwweg zou neerkomen op 510 miljoen van AdDuplex. Daar valt op af te dingen, apparaten zijn niet gelijk aan gebruikers, maar hoe dan ook: het zijn er nogal wat.

Zo'n schema met een grote en kleine update zou zelfs meer tests opleveren in 2020 als Microsoft vasthoudt aan dit tempo. De softwaremaker gaf eerste versies van de voorjaarsversie van 2020, Windows 10 2004, al uit in februari dit jaar. (Het is nog steeds onderdeel van Insider.) Als Microsoft Windows 10 2004 in april uitgeeft en dan in september 2009 uitbrengt - een servicepack-achtige uitgave van 2004 0 zouden de twee inmiddels 19 maanden aan tests hebben verzameld.

Een verhoging van de testkwantiteit (in looptijd) betekent niet meteen een verhoging van de testkwaliteit, maar het kan geen kwaad. Microsoft wil het 1809-debacle uiteraard niet graag herhalen en de verschuiving naar langere testperiodes lijkt een reactie te zijn op de problemen in 2018.

Een cadans met een grote en kleine update stelt Microsoft in staat om eerder te beginnen met tests dan als het terug zou gaan naar twee jaarlijkse updates. Onder het huidige ondersteuningsplan zou Microsoft 21H1/2103 al kunnen gaan testen vanaf februari. Het bedrijf heeft zelfs goede argumenten om te kunnen stellen dat elke onderdelen-update meer dan een jaar voor de uiteindelijke release wordt getest. Teruggaan naar het oude schema betekent dat Microsoft teruggaat naar het testprogramma dat leidde tot de grootste blamage sinds de dagen dat Windows Vista maar steeds werd uitgesteld. Wie wil dat nou?

Indicaties van wat er volgend jaar gebeurt

Hoewel Microsoft dus weigert om uit te leggen aan klanten hoe Windows 10 in 2020 en verder wordt afgeleverd, is dat normaal voor het bedrijf. In februari werd gezegd dat Insiders van 19H1 overstapten op 20H1 - waarbij najaarsupdate 19H2 werd overgeslagen. Pas nadat 19H1 zo goed als gereed was, verschenen er builds voor de najaarsversie.

Het bedrijf legde pas op 1 juli uit wat versie 19H2 (of 1909) eigenlijk zou inhouden. In de tussenliggende vier en een halve maand tastten klanten volledig in het duister over wat 1909 precies zou zijn, hoewel het gebrek aan informatie een indicatie was dat het geen onderdelen-update zou zijn zoals Microsoft dat eerder had gedaan. Dus je moet niet verbaasd opkijken als Microsoft ook de komende tijd niets vertelt over de najaarsupdate, maar er zijn signalen om op te letten die aangeven wat er aan de hand is.

Op dit moment zit Windows 10 20H1 (versie 2004) nog in het Insider-traject. Op een gegeven moment, waarschijnlijk over een week of tien, kondigt Microsoft diens opvolger aan en rolt deze richting bètatesters. Als Microsoft het proces van het afgelopen jaar wil herhalen, zul je zien dat de volgende versie vroege code van 21H1 is en niet 20H2. Op dat moment is het vrij duidelijk dat de najaarsupdate weer een kleinere update zal zijn van versie 2004.

Aan de andere kant, als Microsoft met het testen van Windows 10 2009 begint al eerder in het aankomende jaar, lijkt het er eerder op dat de softwaremaker terugstapt op het model van 2017 en 2018 met twee grote onderdelen-updates in het jaar, elk met belangrijke wijzigingen qua functionaliteit van het besturingssysteem.

Nog een potentiële hint van wat Microsoft in de toekomst gaat doen zagen we in november toen Microsoft aangaf de optie 'De volgende van Windows' te schrappen in Insider. Dat betekent dat alleen Slow, Fast en Release Preview overblijven. 'De volgende van Windows' werd dit jaar gebruikt om Insiders 20H1 te geven in plaats van de verwachte 1909. Toen de voorjaarsupdate dichtbij kwam werd 20H1 naar de Fast Ring geschoven.

Microsoft gaf geen specifieke reden op om dit onderdeel te schrappen, behalve dat de optie verdwijnt en dat het doel is om 'iedereen in de Fast-ring op hetzelfde moment de nieuwste build te leveren'. Maar dat was de functie van 'De volgende van Windows'. Het was een versie van de Fast-ring waarmee gebruikers de aankomende versie voorbij gingen en meteen de release daarna konden bekijken. Dat staat ook precies zo omschreven in documentatie die nog niet is bijgewerkt om deze verwijzingen te schrappen.

Met deze feature konden gebruikers al vroeg bètatesten. Maar het gaf ook aan dat je niet per se Windows' strakke schema hoefde te hebben met een onderdelen-update elke zes maanden: Insiders hoefden niet te wachten tot het testen was afgerond om verder te kunnen gaan naar de opvolger..

Maar als het schema wat minder strak wordt - zoals dit jaar het geval was - zodat het eigenlijk één grote update per jaar is gevolgd door een langer ondersteunde onderhoudsupdate in het najaar, is er geen grote haast meer geboden om builds na te jagen. Microsoft zou het testen van 2004 kunnen afronden vroeg in het jaar, laten we zeggen in februari, en dan de update klaarzetten voor release, waarna Insiders in de Fast-ring verder stappen naar de bètatest van de versie van 2021. Dan zou Microsoft een jaar hebben om deze te testen.

Computerworld vermoedt dat het verdwijnen van 'De volgende van Windows' ook een teken, ook al is het een heel vaag teken, dat Microsoft in 2020 het model met een grote en kleine update gaat herhalen.