AIVD mag veel op internet, gaat toch over de schreef

Spionnen schenden de wet bij undercoveroperaties op webfora.

Agenten van de AIVD mogen hacken, online strafbare feiten plegen en data vergaren. Maar zelfs deze ruime bevoegdheden worden regelmatig overschreden, constateert waakhond CTIVD.

AIVD mag veel op internet, gaat toch over de schreef

Spionnen schenden de wet bij undercoveroperaties op webfora.

De AIVD heeft een enorme gereedschapskist om (extremistische) webfora te infiltreren, hacken of af te tappen, blijkt uit het nieuwe rapport van CTIVD, de toezichthouder op de inlichtingendiensten. Dergelijke activiteiten zijn in principe allemaal legaal, want de dienst heeft enorme bevoegdheden, tot het plegen van strafbare feiten - offline of online - aan toe.

Toestemming achteraf

Desondanks overtreden AIVD-agenten regelmatig deze coulante spelregels, constateert de waakhond. Daarmee krijgen critici die vorig jaar aan de bel trokken gelijk, sommige online acties van de dienst zijn disproportioneel en onrechtmatig.

Het betreft veelal vormfouten, zij het in een aantal gevallen zeer ernstige, zoals online undercoveroperaties waarvan de toestemming pas na een jaar kwam, of het ontbreken van verslaglegging, hetgeen controle achteraf moeilijk of zelfs onmogelijk maakt. CTIVD: "Alle bestudeerde operaties door eigen medewerkers schieten op het punt van verslaglegging tekort." In een vijftal gevallen zo ernstig, dat er sprake is van onrechtmatigheden.

Algemene webfora leeg getrokken

In andere gevallen zijn spionnen over de schreef gegaan door de databases van populaire webfora compleet leeg te trekken, 'verwerven' in jargon. "Het ging hierbij om grotere algemene webfora waar een radicale of extremistische signatuur ontbrak en waarbij het aanwezige aantal targets en de te verwachten opbrengst in geen verhouding stond tot de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de overige gebruikers van de webfora, die geen target van de AIVD waren."

Daarbij is proportionaliteit en subsidiariteit dus uit het oog verloren, constateert de CTIVD. "Bij vijf agentenoperaties waarbij webfora zijn verworven schiet de motivering van de inzet van deze agenten zodanig tekort dat de toestemmingen hiervoor onrechtmatig zijn gegeven."

Incidenten

Maar, net als bij het vorige rapport van het CTIVD, benadrukt de waakhond, volgens sommigen meer een schoothond, dat het gaat om incidenten. "Het aantal geconstateerde onrechtmatigheden moet worden bezien in het licht van het totale aantal inlichtingenoperaties van de AIVD op sociale media. Beleid en praktijk zijn in de meerderheid van de gevallen rechtmatig."