3 punten die de EU niet heeft begrepen van Android

De beoordeling van de mededingingsautoriteit van de EU slaat de plank mis.

Misbruikt Google zijn macht als bewaker van Android? De Europese Commissie denkt van wel, maar de beslissing nalezend kom je enkele discrepanties tegen tussen de visie van de EC en de realiteit van het platform.

3 punten die de EU niet heeft begrepen van Android

De beoordeling van de mededingingsautoriteit van de EU slaat de plank mis.

Voor het geval je het gemist hebt, de Europese Commissie deelde vorige week een recordboete uit aan Google van 4,34 miljard euro aan het einde van een jarenlang mededingingsonderzoek. Volgens de commissie drukt Google concurrentie uit de markt met de eis om browser Chrome en Google Zoeken toe te voegen aan Android als onderdeel van een breder pakket aan Google-diensten.

Daarnaast vindt de EC het machtsmisbruik dat deze partners geen eigen forks van Android op de markt mogen brengen die zijn gebaseerd op het AOSP. Google heeft al bekend gemaakt in beroep te gaan tegen de beslissing. Nou ben ik geen jurist, maar een technologiejournalist en vanuit een technisch perspectief, lijkt er het een en ander niet te kloppen. Laten we eens door de beslissing heen lopen.

1. Android-makers installeren eigen standaardbrowsers

Een belangrijk onderdeel van de argumentatie van de EC dat Google zijn positie misbruikt is de eis dat fabrikanten Chrome op hun toestellen installeren als ze toegang willen tot de app-winkel Google Plat en andere Google-diensten (wat de meeste fabrikanten uiteraard willen). Volgens de beslissing:

Voorinstallatie kan voor een behoud van de status quo zorgen. Wanneer zoek- en browserapps zijn voorgeïnstalleerd op de toestellen van de gebruikers, zullen zij wellicht bij deze apps blijven.

Volgens de commissie zorgt deze bundeling van Chrome samen met de andere diensten ervoor dat "fabrikanten dus minder redenen hebben om concurrerende zoek- en browserapps voor te installeren" en daarnaast dat "de gebruikers minder redenen hebben om die apps te downloaden". Maar hoe zit het dan met Samsung - de grootste smartphonemaker ter wereld - die zijn eigen browser, Samsung Internet, voorinstalleert op zijn Android?

Chrome zit ook op die toestellen, maar Samsung Internet is de prominente optie: de app zit in het dock onderaan het homescreen - niet Chrome - en is de standaardbrowser die links opent van andere apps in de meeste configuraties. De gebruikershandleiding van de Galaxy S9 omschrijft het als de 'hoofdbrowser' en adviseert mensen erop te klikken als ze willen internetten (waar zouden we zijn zonder zulke inzichtelijke instructie?)

En wat betreft de incentive voor gebruikers om andere apps te downloaden: Firefox voor Android is meer dan 100 miljoen keer binnengehaald, Opera en Opera Mini hebben 100 miljoen per stuk, Samsung Internet heeft 500 miljoen installaties en de cross-platform UC Browser heeft er 500 miljoen (met nog eens 100 miljoen voor de Mini-variant). En er zijn nog veel meer andere browsers in de Play Store; te veel om allemaal op te noemen, velen met tientallen miljoenen downloads.

Daarbij kan ook elke browser als standaardbrowser worden ingesteld, zodat linkjes worden geopend in de gekozen browser. Dat is al veel meer vrijheid dan enkele andere mobiele platforms bieden.

2. Er is geen app Google Search en fabrikanten installeren eigen assistenten

Een ander punt van de Commissie is de "koppelverkoop van de Google Search-app" en dat Google in sommige gevallen overeenkomsten sluit met fabrikanten of providers dat er geen andere zoekdiensten worden geïnstalleerd.

Er is geen 'Google Search-app'. Er is wel een Google-app en dat is een hub voor de Google-diensten (zoals de nieuwsfeed en de Google Assistant). Deze is gekoppeld aan een zoekbalk die inderdaad standaard is toegevoegd aan het eerste homescreen. Het geeft gebruikers de optie om een internetzoekopdracht uit te voeren of het apparaat en/of gekoppelde Google-data te doorzoeken. Die balk is een normale widget en dus makkelijk te verwijderen.

Net als met de browser kunnen fabrikanten hun eigen alternatieven voorinstalleren en standaard maken. Ook hier is Samsung een voorbeeld: Samsungs assistent Bixby is de prominente optie op deze apparaten en heeft zelfs een dedicated hardwareknop, die alléén Bixby aanspreekt. Als je een spraakopdracht spreekt, wordt Bixby gestart, niet Google Assistant.

Het ironische hiervan is dat het voorrang geven aan Bixby boven Google's dienst bijna universeel wordt gezien als een zwak punt van Samsungs aanpak met het Android-platform.

3. De oplossing van de EU is niet logisch voor Google of gebruikers

Laten we even breder kijken: bedrijven zijn vrij om de open source Android-code te gebruiken zonder Google te betalen of aan diens voorwaarden te voldoen, zoals het geval is met Amazons Fire-apparaten. Deze discussie gaat over de koppeling met Google-apps en diensten als Google Play, Gmail, Maps, YouTube en meer. Je kunt het zien als een laag die technisch gescheiden is van Android, maar wel eentje die de meeste gebruikers herkennen als hun Android-ervaring.

Google verdient zijn brood met die laag op Android. Die houdt gebruikers gekoppeld aan zijn ecosysteem, waardoor gegevens kunnen worden verzameld en advertenties gericht worden afgevuurd - wat in ieder geval momenteel nog Google's verdienmodel is. Die laag bevat niet alleen de front-end die we zien, maar ook tools en diensten achter de schermen, zoals Play Services waarmee apps op Android-apparaten worden geverifieerd om malware te bestrijden.

Vanuit een business-perspectief roept dat de vraag op: hoe is het voor Google logisch om Android te ondersteunen, zijn eigen Google-laag te leveren en dat te leveren aan fabrikanten zónder de voordelen die dit levert aan Android of Google? Voor gebruikers is dat ook geen mooi vooruitzicht.

In de begintijd van Android zagen we dit gebrek aan controle op Android en toen zag je excessen waarbij goede apparaten door providers werden voorzien van hun eigen branding (denk aan Vodafone-skin hier in Nederland, of Toshiba's Folio 100 met eigen - lege - app store) of waarbij Google werd vervangen - in sommige gevallen door Bing zonder optie de standaard te veranderen. De gebruikerservaring was rampzalig - en dan druk ik het nog voorzichtig uit - en voor niemand een goed idee.

Google's standaarden zorgen ervoor dat Android open en flexibel blijft, terwijl Google wel zorgt voor ecosysteem brede consistentie en een stukje kwaliteitscontrole. Vooral Google Assistant is een definiërend onderdeel van Android aan het worden en een uniforme lijn die allerhande apparaten in een ecosysteem met elkaar verbindt. Als je het weghaalt krijg je inconsequente interfaces, verwarde gebruikers en het ergste: matige gebruikerservaringen. En Assistant is maar een stukje. Willen we soms meer fiasco's zien als de Samsung Fascinate, waarbij Verizon een prima toestel pakte - de originele Galaxy S - en er een frustrerend apparaat van maakte?

Dat gezegd hebbende, de klacht van de EU over Google's controle over Android en het verbod van partners om niet-Google Android in de markt te zetten, is een legitieme zorg over potentieel machtsmisbruik. En er valt zeker wat te zeggen voor een compromis, met bijvoorbeeld explicietere prompts om de interface aan te passen voor bijvoorbeeld een alternatieve browser bij de eerste configuratie als je een toestel opstart.

Maar stellen dat Google fabrikanten beperkt in het installeren van eigen alternatieven strookt niet met de werkelijkheid. Verder komt de suggestie dat gebruikers uiteindelijk gebaat zijn bij minder controle van Google over Android totaal niet overeen met wat we hebben gezien van Android in het verleden, toen Google dat minder deed.